بررسی و تحلیل عوامل تعیین کننده کیفیت محیط مسکونی در محلات سنتی و جدید- نمونه موردی: محلات سنگلج و نفت در تهران

زندگی امروز در شهرها با مسائل و چالش های بی شماری روبروست. در حال حاضر از یکسوی محلات سنتی و قدیمی با مسائل عدم کارآمدی در شرایط جدید مواجه هستند و از سوی دیگر بسیاری از محلات شکل گرفته در چند دهه اخیر از معیارها و شرایط زندگی مطلوب انسانی فاصله گرفته اند. تمامی این مسائل و مشکلات خود را در محیط زندگی و سکونت افراد ساکن در این محلات نشان می دهند. این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل تشکیل دهنده کیفیت محیط مسکونی و سنجش آن در محیط سنتی ( محله سنگلج) و جدید (محله نفت) به طور خاص و در فضای محلی به طور عام است. روش مورد استفاده در این پژوهش مبتنی بر رهیافتی عینی - ذهنی است که در آن سنجش کیفیت محیط بر مبنای ادراک ساکنان و ویژگی های عینی موجود صورت می گیرد. برای هر یک از روش های سنجش یک پایگاه داده با استفاده از پیمایش میدانی در سنجش ذهنی و پایگاه داده های مکانی در سنجش عینی تشکیل می شود. تحلیل داده های ذهنی با استفاده از روش های آماری (همبستگی ها، رگرسیون چند مرتبه ای و ...) و تحلیل داده های عینی با استفاده از تحلیل فضایی شاخص ها صورت می گیرد. نتایج ارزیابی ها نشان می دهد که به طور کلی کیفیت محیط در بعد ذهنی و عینی در محله جدید بیشتر از محله سنتی است. اما بررسی زیر شاخص ها و عوامل تعیین کننده کیفیت محیط نشان می دهد که هر یک از محلات در برخی از ویژگی ها وضعیت مطلوب تری را دارا هستند. این مطلوبیت در محله سنتی در شاخص های عملکردی-ساختاری و در محلات جدید در شاخص های کالبدی-فضایی است. تفاوت میان کیفیت عینی و ذهنی در محله نفت بیش از محله سنگلج است. این مسئله نشان دهنده بالاتر بودن سطح انتظارات و توقعات ساکنان محله جدید در مقایسه با محله سنتی است.